Abhazya’nın Cenevre Görüşmelerine Bakışı!

11/04/2025. Bakü. 10 Nisan 2025. Respublika Abkhazia. Esma Ardjeniya. Çeviri: Fatih Atan. (Atanba - Тванба). Değerli Abhazyam.com izleyicileri, özellikle Abhaz Diasporası içerisinde, Abhazya Cumhuriyeti ve uluslararası ilişkileri hakkında derin bir bilgi eksikliği bulunuyor ve bu bilgisizliken kaynaklanan bir takım yorumlar da bulunulmaktadır.

Bizler Abhazyam. Com olarak, özellikle Abhazya Cumhuriyeti’nin uluslararası toplum içerisinde kendisini anlatabildiği tek forum olan Cenevre Görüşmelerini yayınlarımızda sizler ile buluşturuyoruz. Aşağıda, Cenevre’de Gürny Kafkasya’da İstikrar ve güvenliğin sağlanması uluslararası görüşmelerde Abhazya Heyetine başkanlık eden Dışişleri Bakan Yardımcısı İrakli Tujba’nın Cenevre Görüşmeleri hakkında “Abhazya Cumhuriyeti” (Respublika Abkhazia) gazetesine yapmış olduğu açıklama bulunuyor.

Siz değerli okurlarımızın bilgisine sunulur.

Abhazyam.com Genel Yayın Sorumlusu Fatih Atan. (Atanba - Тванба).

*****

Esma Ardjniya - "Abhazya'dan Bakış - Uzman Görüşü"

Bu bölümü okuyucularımıza daha önce tanıtmıştık. “Made in Abhazya” Ulusal İletişim Markası’nın misyonu ülkemizin her alanda tanıtılmasını sağlamaktır.

Abhazya tarihi ve siyaseti açısından ilgi çekicibir bölgedir. Kafkasya'da çeşitli medeniyetlerin önemli bir parçası olmuş kadim bir ülkedir. Tarihi mirası çok yönlü ve çeşitlidir. Dolayısıyla köşemizin amaçlarından biri de hem yurt içinde hem de yurt dışında elde edilen başarılardan söz etmek. Uzmanlara göre Cenevre görüşmeleri, Abhazya'nın ulusal çıkarlarının dünya sahnesinde geniş çapta tanınması ve desteklenmesi yolunda önemli bir adım olarak duruyor.

Cenevre Görüşmeleri:

Neler değişti ve neler bekleniyor?

Gürcistan'ın kendilerine dayattığı savaşlardan zaferle çıkan Abhazya ve Güney Osetya için kalıcı güvenlik ve Güney Kafkasya bölgesinde istikrarın sağlanması amacıyla 2008'den bu yana Cenevre'de Uluslararası Görüşmeler düzenleniyor.

4-5 Mart tarihlerinde ise 63. tur gerçekleştirildi. Bu tura Abhazya, Güney Osetya, Rusya, Gürcistan, ABD heyetlerinin yanı sıra, geleneksel olarak BM, AB ve AGİT temsilcilerinden oluşan görüşmelerin eş başkanları da katıldı. Toplumumuzun bir kesimi, bu görüşmeler sürecinin sonuçlarının beklentiyi karşılamadığı, genel olarak gereksinim olmadığı görüşünde. Böyle düşünmek ne drecede gerçekçi?

Sorularımızı Abhazya Dışişlderi Bakan Yardımcısı yanıtlıyor. Abhazya heyetine, uzun yıllardır görüşmelere katılan Abhazya Dışişleri Bakan Yardımcısı İrakli Tujba başkanlık etti.

İrakli Tujba – Bugün için Cenevre görüşmeleri, karşılıklı görüşmeleri yürütebileceğimiz tek uluslararası format olarak bulunuyor. Nitekim toplumumuzda, görüşmelerde henüz ciddi bir siyasal ilerleme sağlanamadığı için onlara karşı şüpheci bir tutum oluşmuştur. Ancak bu durum, çalışmayı bırakmamız gerektiği anlamına gelmiyor. Diplomaside, özellikle askeri çatışmaların çözümünde, hızlı çözümler yoktur. Abhazya ile Gürcistan arasında ciddi görüş ayrılıkları sürüyor ve bu durum bir uzlaşıya varmamızı engelliyor.

Abhaz tarafı için acil çözüm bekleyen en önemli insani sorun, vatandaşlarımızın sağlık hizmeti alabilmeleri gibi konularla dünya çapında serbestçe hareket edebilmelerini sağlayan bir belge olarak Abhaz ulusal pasaportunun tanınmasıdır. Bu ciddi bir sorundur ve Abhazya bunu sürekli olarak görüşmelerin eş başkanlarına dile getiriyor ve bunun çözülmesi gerektiği konusunda ısrar etmeyi sürdürecektir. Siyasi açıdan görüşmelerin temel hedefi, Gürcistan'ın Abhazya ve Güney Osetya'ya karşı askeri güç kullanmamasını zorunlu kılan, Güney Kafkasya genelinde gerginliğin önemli ölçüde azaltılmasına katkı sağlayacak ve ülkelerimiz arasındaki ilişkilerin normalleşmesine zemin oluşturacak bir belgenin imzalanmasıdır. Ne yazık ki Gürcistan’ın son derece yapıcı olmayan tutumu nedeniyle, karşılıklı güç kullanılmaması konusundaki belgenin metni üzerinde hâlâ bir mutabakata varamıyoruz.

Soru – Görüşmelere katılanlar tarafından başka hangi konular tartışılıyor?

İrakli Tujba – Gürcü katılımcılar, kendi suçlarının sorumluluğunu ve odağını başka ülkelere kaydırmak için her türlü yolu deniyor ve durumu sanki Rusya çatışmanın bir tarafıymış gibi göstermeye çalışıyorlar. Rus ve Güney Osetyalı meslektaşlarımızla birlikte, Gürcü makamlarının tarihi yeniden yazma girişimlerine etkin bir biçimde karşı koyuyoruz. Bizim tutumumuz değişmez; Abhazya ve Güney Osetya'daki kanlı çatışmaları başlatan saldırgan olan Gürcistan'dır ve çatışmaların yeniden başlamaması için Abhazya ve Güney Osetya'ya karşı güç kullanılmaması konusunda yasal bağlayıcılığı olan bir belgeyi imzalaması gereken tek ülke Gürcistan'dır. Ancak böyle bir barış antlaşmasının imzalanmasından sonra ülkelerimiz arasındaki ilişkilerin daha da normalleşmesi konusunda Gürcistan ile diyalog kurulması mümkün olacaktır.

Soru – Cenevre görüşmelerinin 63. turu nasıl geçti?

İrakli Tujba – Uluslararası Cenevre Görüşmeleri’nin gündeminde, bazı konuların güncelliğini yitirmesine rağmen, son 16 yıldır önemli bir değişiklik yaşanmadı. Ne yazık ki, gündemde herhangi bir değişiklik veya ekleme yapılması yönündeki girişimler eş başkanlar tarafından anlayışla karşılanmıyor. Görüşmeler geleneksel olarak iki çalışma grubunda gerçekleşiyor: Güvenlik ve insani konular. Birinci çalışma grubunun ana konusu, uluslararası güç kullanılmaması garantilerine ilişkin bir anlaşmanın imzalanması ve bu anlaşmanın gerçekleşmesidir.

İkinci çalışma grubunda ise heyetimiz açısından en önemli konu Abhazya vatandaşlarının dünya çapında serbest dolaşım hakkıdır. İkinci çalışma grubunun gündeminde şu aşamada görüşmediğimiz mülteciler konusu da yer alıyor. Gerçek şu ki, Abhazya, Güney Osetya ve Rusya'nın mülteci sorunu konusunda konsolide olmuş bir pozisyonu bulunuyor; Gürcistan uluslararası alanda bu konuyu siyasallaştırmaya çaşıştığı sürece delegasyonlarımız bu sorunu görüşmeyi reddediyorlar. Özellikle Gürcistan her yıl BM Genel Kurulu'na Abhazya ve Güney Osetya'dan gelen mültecilerle ilgili bir karar sunuyor ki, bu karar bizim görüşümüze göre taraflıdır ve bu konudaki olayların nesnel tablosunu her yönüyle çarpıtmaktadır. Ne yazık ki, BM'nin ilgili komitelerinin çalışmalarına katılım sağlama ve Abhazya'daki olaylar, özellikle de mülteci sorunu hakkında alternatif ve objektif bilgi sağlama yönündeki uzun süredir devam eden girişimlerimiz, Gürcistan ve Batılı patronlarının inatçı direnişiyle karşılandı. Böylece BM Genel Kurulu katılımcıları objektif bilgi alma olanağından mahrum bırakılıyor ve Gürcistan'ın sunduğu mülteciler hakkındaki karara oy vermek zorunda bırakılıyorlar. Mülteci sorununun uluslararası düzeyde gündeme getirilmesinde sürece katılan tüm taraflara eşit fırsat tanınmaması, bu konuların Cenevre görüşmeleri çerçevesinde ele alınmasının önünde ciddi engeller yaratmaktadır. Gürcü tarafının bu sorunu siyasallaştırma çabalarından vazgeçip, yukarıda belirtilen kararı BM Genel Kurulu'na sunmaktan vazgeçmesi halinde, heyetlerimizin bu konudaki yerleşik tutumu değişebilir. Ancak yakın gelecekte bu sorunun aşılması için herhangi bir ön koşul bulunmamaktadır.

Soru – Olaylaı Önleme ve Müdahale Mekanizması (IPRM) ne anlama geliyor?

İrakli Tujba – Bu Mekanizma, Abhazya, Güney Osetya ve Gürcistan arasındaki sınır bölgelerindeki çatışmaları ve diğer güncel sorunları çözmek için Cenevre görüşmeleri tarafından oluşturulan bir bölümdür. Bu format 2018 yılında bizim inisiyatifimiz nedeniyle kesintiye uğradı. Nedeni de, Gürcistan'ın Abhazya'nın önde gelen devlet ve kamu yöneticilerini içeren bir sözde yaptırım listesini tek taraflı olarak kabul ederek yürürlüğe koymak isteiemsiydi. Gürcistan bu listeleri Abhazya'nın katılamadığı çeşitli uluslararası platformlarda yayınlamaktadır. Gürcü katılımcıları, bu yaptırım listesinin kabul edilmesi halinde Abhaz tarafının buna yanıt olarak IPRM'nin çalışmalarını askıya alacağı konusunda defalarca uyardık. Ve IPRM’den çıktık. Ancak Abhaz tarafı, sahada güvenliğin sağlanmasının önemini kabul ederek, bu formatın yeniden çalışmaya başlaması için çeşitli uzlaşmacı çözümler önerdi. Maalesef Gürcistan tarafında IPRM çerçevesinde yeniden çalışmaya başlama yönünde bir istek göremiyoruz.

Soru – Irakli Vahtangoviç, Cenevre görüşmeleri de bir süre askıya alınmıştı. Nedenlerii neydi?

İrakli Tujba – 2020 yılında koronavirüs salgını nedeniyle görüşmeler yapılmadı. Bu yüzden birkaç tur ertelendi.

Ancak katılımcıların tamamı çalışmaların yeniden başlatılması konusunda istekli davrandı ve çalışmalar oldukça kısa bir süre içerisinde normale döndü, ancak turların sıklığını etkileyen bazı değişiklikler yapıldı. Daha önce yılda dört kez yapılan toplantılar artık yılda üç kez yapılıyor.

Soru – İsviçre’nin Cenevre şehrinde başlayan görüşmelerin başka bir ülkeye taşınma olasılığı nedir?

İrakli Tuba – İsviçre, çatışmalara katılmayan tarafsız bir ülke olarak, her türlü uluslararası formatın düzenlenmesine her zaman fırsat tanımıştır. Ne yazık ki bugün İsviçre'nin birçok çatışmanın içinde aktif olarak yer aldığını ve tarafsız devlet statüsünü kaybettiğini görüyoruz. Geçtiğimiz yıl İsviçre makamlarının Schengen vizesi verme yetkisini Abhazya ve Güney Osetya heyetlerinin temsilcileriyle sınırlama kararı almasıyla heyetimiz bunu bizzat deneyimledi. Daha önce heyetlerimiz Schengen vizelerini sorunsuz bir şekilde alabiliyordu. Bilindiği üzere İsviçre, Rusya'ya karşı uygulanan Avrupa çapındaki yaptırımlara katılmaya karar verdi. Zira biz aynı zamanda Rusya vatandaşıyız ve Rus pasaportlarıyla vize alıyoruz. Bütün bunlar bizi ve Rus meslektaşlarımızı, İsviçre'nin tarafsız ve objektif arabulucu statüsünü kaybettiği düşüncesine götürüyor. İşte tam da bu nedenle, Uluslararası Görüşmelerin, sürece katılan herkesin yararına olacak başka bir ülkeye taşınması çağrıları yapılıyor. Bu ülkenin yetkililerinin herhangi bir katılımcıya ayrıcalıklı davranmaması, tarafsız kalması önemlidir.

Soru – Bu görüşmeler formatı tümüyle ortadan kaldırılabilir mi?

İrakli Tujba – Her türlü görüşmeler süreci, şu veya bu nedenle, bir noktada sona erer.

Ancak yakın gelecekte görüşmelerimizin sona ereceğini sanmıyorum, çünkü Kafkasya'da kalıcı barış ve istikrarın sağlanmasından oluşan temel görevler henüz çözüme kavuşmuş değil.

Soru – Abhazya’nın bağımsızlığının uluslararası alanda geniş çapta tanınması olasılığı nedir?

İrakli Tujba - Uluslararası alanda ulusal çıkarlarımızın ilerlemesini sağlama hususunda, tek stratejik müttefikimiz ve ortağımız olan Rusya'nın yardım ve desteğine büyük ölçüde güveniyoruz. Şu aşamada bağımsızlığımızın uluslararası alanda geniş çapta tanınmasından bahsetmek oldukça zor. Sadece bölgemizin değil, tüm dünyanın gelişimini belirleyecek yeni bir uluslararası ilişkiler sisteminin oluştuğu bir çağda yaşıyoruz.

Ancak tüm zorluklara rağmen, Abhazya Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığı'nın temel görevi olan bu doğrultuda çalışmalarımızı sürdürüyoruz.

Soru – Cenevre görüşmeleri sırasında en çok hangi tür olayları anımsıyorsunuz?

İrakli Tujba – Kuvvet kullanılmaması konusunda ortak sözlü bildiriyi kabul etmeye çok yaklaştığımız tur. 2018 yılının sonuydu. Daha sonra uzun, saatlerce süren görüşmeler yapıldı, bu esnada Gürcistan heyetinin temsilcileri toplantı odasından ayrılarak Gürcistan'daki üst düzey yöneticilerle temasa geçti.

Birkaç saat süren bekleme ve görüşmelerin ardından Gürcü katılımcılar, üstlerinden aldıkları emirleri gerekçe göstererek ortak sözlü açıklamanın metni üzerinde anlaşmayı yine reddettiler. Sürecin tüm katılımcılarının bu sözlü bildiriyi kabul etmeye hazır olduklarını ifade ettiklerini, ancak Gürcü heyetinin bu fırsatı bir kez daha engellediğini vurgulamak isterim.

Bu tür örnekler, bölgemizde ilişkilerin normalleşmesini engelleyen, istikrar ve güvenliğe tehdit oluşturan ülkenin Gürcistan olduğunu açıkça ortaya koymaktadır.

Kaynak: https://gazeta-ra.info/obshchestvo/item/2825-sdelano-v-abkhazii-ekspertnoe-mnenie