Abhazya – Rusya – Belarus Birliği Üzerine!

16/03/2023. Antalya. 16 Mart 2024. Abhazyam.com. Fatih Atan. (Atanba - Тванба). Değerli abhazyam.com izleyicileri, bugün sizlerle son günlerde Abhazya Cumhuriyeti Devlet Başkanı Aslan Bjaniya ve Dışişleri Bakanı İnal Ardzınba tarafından gündeme getirilen, Abhazya’nın Rusya – Belarus Devletleri Birliği’ne katılımına sıcak bakmaları konusundaki düşüncelerimi paylaşacağım.

Birlik devleti, Rusya ve Belarus devletleri arasında kurulmuş devletler üstü oluşum olarak 26 Ocak 2000 tarihinde Birlik Devleti Antlaşması'nın iki ülkenin parlamentoları tarafından onaylanmasının ardından yürürlüğe girmiştir. Bağımsız Milletler Birliği marşı, aynı zamanda Birlik Devleti marşı olarak kabul edilmiştir.

Birlik Devleti, Belarus ve Rusya arasındaki ikili ilişkileri tanımlar. İki ülke bir kara sınırını paylaşmakta ve Uluslarüstü Birlik Devletini oluşturmaktadırlar. İki ülke arasında ikili anlaşmalar imzalandı. Rusya, Belarus'un en büyük ve en önemli ekonomik ve siyasi ortağı olarak bulunuyor. Her ikisi de Bağımsız Devletler Topluluğu, Avrasya Gümrük Birliği, Kolektif Güvenlik Antlaşması Örgütü ve Birleşmiş Milletler dahil olmak üzere çeşitli uluslararası kuruluşların üyesidir.

Ancak bu birlik tarihten günümüze kadar, iki ülke arasında ki Birlik Devleti yapılanması, çeşitli dönemlerden geçmiştir, Belarus’un başlangıçta kendisine batı dünyası içerisinde yer arama çalışmaları gündeme geldi. Bu tür girişimler, iki ülke yönetimleri arasında çeşitli gerilimlere yol açtı.

Bu gerilimlere kısaca değinmek isterim.

SSCB’nin dağılma sürecinde, Belarus, Bağımsız Devletler Topluluğu’ndaki (BDT) diğer cumhuriyetler gibi, Batı ülkeleri ile olan bağlarını ve ekonomisini istikrara kavuşturmaya çalışmak amacıyla Rusya'dan uzaklaşmaya başladı.

90'ların başında Rusya, Belarus gibi yakın yurtdışı bir devletin batı ile kurmaya çalıştığı ilişkileri riske atacağından endişeliydi. Ancak NATO doğuya doğru genişlemeye başlayınca Rusya kendini zor bir durumda buldu. Bir yandan, bir zamanlar kontrol ettiği büyük jeopolitik bloğun dağılmasıyla karşı karşıya kaldı. Öte yandan, Batı'nın eski imparatorluğunun parçalarını toplayarak onu Avrupa çevresinden izole etmeye çalıştığını farketti. Bu durum, Belarus ile iyi ilişkilerin öneminin artmasına neden oldu.

Aleksandr Lukashenko’nun 1994’de iktidara gelmesiyle iki ülke arasında ki ilişkilerde yeni bir süreç başladı. Şubat 1995'de Belarus ile Rusya arasında Dostluk, İyi Komşuluk ve İşbirliği Antlaşması imzalandı. Dönemin Rusya Federasyonu Devlet Başkanı Boris Yeltsin anlaşma sonrasında yaptığı konuşmada “iki ülkemizin daha derin entegrasyonuna ilişkin anlaşmanın ve diğer belgelerin imzalanması için temel oluşturmaktadır” diyerek, birliğe giden süreci başlattı.

İki ülke arasındaki entegrasyo süreci 02 Nisan 1996'da başlatıldı ve tam bir yıl sonra Belarus ve Rusya Birliği kuruldu. Bu sürecin doruk noktası, 08 Aralık 1999'da Rusya ile Belarus arasında bir Birlik Devleti'nin kurulmasıydı. Belarus ve Rusya arasında, Aralık 1998'de, istihdam, tıbbi bakım ve eğitime erişimi kapsayan “Vatandaşların Eşit Haklarına İlişkin Anlaşma” imzalandı. Son olarak da yukarıda belirttiğimiz gibi bu anlaşma 26 Ocak 2000’de iki ülkenin parlamentoları tarafından onaylanarak yürürlüğe girmiş oldu.

Rusya Federasyonu’nda, Boris Yeltsin sonrasında iktidara gelen ve günümüze kadar iktidarını sürdürüen ve 15 – 16 Mart 2024 seçmleri sonrasında da iktidarını sürdüreceğine inanılan Vladimir Putin döneminde ise iki ülke arasında ki ilişkiler çalkantılı bir süreç izledi.

Bizler bu sürecin Abhazya ile olan dönemini mercek altına alacağız.

26 Ağustos 2008 Tarihinde Abhazya ve Güney Osetya’nın  Rusya Federasyonu tarafından tanınması sonrasında, doğal olarak, Birlik devleti üyesi olan Belarus’unda arkadan tanıması beklendi, ancak Venezuela ve Nikaragua tanıdı. Lukashenko’dan ses çıkmadı. Aksine Gürcistan ile ilişkilerini daha da geliştirme kararı aldı.  

2009 yılında ise Rusya ile arasında ciddi bir diplomatik anlaşmazlık patlak verdi. Belarus devlet başkanı Aleksandr Lukashenko, Rusya'yı, Belarus'un Abhazya ve Güney Osetya'yı tanıması koşuluyla 500 milyon dolar kredi önermekle suçladı, ancak Belarus'un Gürcistan’a bakış açısının satılık olmadığını da sözlerine ekledi.

Lukashenko, Belarus vatandaşlarının Gürcistan içerisinde iki bölge olarak tanımladığı Abhazya ve Güney Osetya’ya seyahat ederken Gürcistan yasalarına uyması gerektiğini ilan etti ve Dışişleri Bakanlığı tüm Belarus vatandaşlarının Gürcistan tarafındaki giriş noktalarını kullanması gerektiğini belirtti.

Abhazya Cumhuriyeti ve Güney Osetya Cumhuriyeti Parlamentoları, Belarus Parlamentosu’na bağımzılıklarının tanınması için çağrıda bulundular, Belarus Parlamentosu 03 Nisan 2009’da bu başvuruları görüşecek ve karara varacaktı, ancak günümüze kadar 15 yıl geçti ama bir türlü o karar çıkmıyor.

Bizler o tarihlerde Belarus devlet başkanı ve parlamentosuna hitaben Abhazya ve Güney Osetya’nın bağımsızlıklarının tanınması çağrısı ile bir kampanya başlattık.

Bu kampanyamız o tarihlerde ses getirmiş olacak ki, Belarus Ankara Büyükelçiliğinden, Abhazyam.com’a övgü dolu mesajlar gelmişti.

Neyse bu hatırlama sonrasında, parlamentodan kararın çıkmamasının nedenlerini yine Aleksandr Lukashenko’nun kendi ağzından öğrenelim.

Aleksandr Lukashenko’ya bu tutumunun nedenlerii gazeteciler tarafından sürekli olarak soruldu. Ekim 2010 başlarında, Rus gazetecileri ile yaptığı söyleşide, konu hakkındaki sorularına verdiği yanıtta “Elbette, bizler Abhazya ve Güney Osetya’nın bağımsızlıklarını tanımalı idik. Ne olursa olsun o bizim ortağımız tanımıştı. Ve biz bunu yapmaya hazırdık. Ancak… Biz Avrupalı büyük bir siyasetçi ile bir araya geldik. O özel olarak geldi ve konuştu. “Siz, gerçekten Abhazya ve Güney Osetya’nın bağımsızlıklarını tanımak istediğinizden emin misiniz? Diye soru sordu ve o bana böyle bir tanınmadan sonra Avrupa Birliği ve Amerika ile olan ilişkilerimizin nasıl olacağını anlattı. Bizim kredi ilişkilerimizin durdurulabileceği tehdidi gerçeği ile karşılaşabileceğimizi açıkladı. Ekonomimiz güçsüz ve zayıf. Siz biliyor musunuz ki biz bugün Avrupa Birliği ile Rusya’dan daha fazla ticaret yapıyoruz. Ortada Milyarlarca dolar var” dedi.

Bizler Abhazyam.com olarak, bu görüşmeleri siz değerli okurlarımızla buluşturduk ve Aleksandr Lukashenko’yu tehdit eden avrupalı yetkilinin ismini açıklamasını, ayrıca Diaspora temsilcilerinin Aleksandr Lukashenko’yu protesto etmesi gerektiğini belirten bir ön yazı yayınlamıştık. (Bknz: http://www.abhazyam.com/haber/1357/belarusa-tehdit.html )

2010 yılında yapılan Belarus Devlet Başkanlığı seçimlerinde seçimi kazanan Aleksandr Lukashenko’nun devlet başkanlığı ABD ve AB ülkeleri tarafından tanınmadı ve Lukashenko, Rusya ile ilişkilerini geliştirme kararı aldı.

Aleksandr Lukashenko, Minsk’de, 1 Mart 2019 tarihinde basın mensupları ile yapmış olduğu söyleşide kendisini tehdit eden Avrupalı siyasetçinin o dönem NATO Genel Sekreteri Javier Solana olduğunu açıkladı. Bizler bu açıklamayı yine sizlerle buluşturan tek basın organı olmuştuk. (Bknz:  http://www.abhazyam.com/haber/6034/lukashenkodan-abhazya-incileri.html )

Abhazya’nın tanınması konusu, Rusya’nın ünlü YouTube-канала «Соловьев Live» kanalı tv yorumcusuVladimir Salovyev tarafından Şubat 2022’de Aleksandr Lukashenko’ya sorulmuştu, Lukashenko “Artık sıkıldım, buna gerek var mı? gerektiğinde olur, devlet başkanı (Rusya Devlet Başkanı, Vladimir Putin. – Abhazyam.com) bana buna gereksinim olduğunu söyleyecektir ...” yanıtını vermişti. (Bknz: http://www.abhazyam.com/haber/6845/lukashenkodan-abhazya-sinyali.html)

Kırım Cumhuriyeti’nin Rusya Federasyonu’na katılımının Belarus tarafından tanınması sonrasında Abhazya ve Güney Osetya’nın tanınması konusu yeniden gündem geldi, özellikle Abhazya ve Belarus arasında ki ilişkiler, farklı boyutlarda gelişmeye başladı.

24 Haziran 2022 Tarihinde, Abhazya Cumhuriyeti devlet başkanı Aslan Bjaniya, Abhazya Cumhuriyeti’ni ziyaret eden Belarus Cumhuriyeti devlet başkanı özel temsilcisi Viktor Sheiman ile görüştü, bu görüşmede iki ülke arasında yapılabilecek olan iktisadi işbirliği konuları görüşüldü.

Bu buluşmanın ardından 28 Eylül 2022 Tarihinde, Belarus Devlet Başkanı Aleksandr Lukashenko Abhazya’yı ziyaret etti ve Pitsunda Devlet Konukevi’nde, hani şu özellikle Diaspora da fırtınalar koparılan meşhur konukevi var ya, işte orada, Aslan Bjaniya tarafından ağırlandı.

Aleksandr Lukashenko bu buluşmada “Dün büyük abimiz Vladimir Vladimirovich Putin ile Abhazya'nın sorunlarını görüştük. Akşama kadar, uzunca bir süre bu konuları çok tartıştık ve Abhazya'nın terk edilmemesi gerektiği sonucuna vardık” dedi. Ancak, ilişkilerin bugün için ne tür olabileceğini de “Ve ekonomi, ticaret ve ekonomik bağlar ilişkilerimizin temeli olmalıdır. Başka bir yol yoktur” diyerek de siyasal tanınmanın bir başka bahara kalacağını da belirtmiş oldu. (Bknz: http://www.abhazyam.com/haber/7091/belarus-abhazyayi-taniyor-mu.html )

Bu görüşmenin ardından Abhazya Cumhuriyeti devlet başkanı Aslan Bjaniya, 21 Şubat 2023 tarihinde, iadei ziyarette bulunarak Minsk’de Belarus devlet başkanı Aleksandr Lukashenko’yu ziyaret etti, taraflar arasında ki görüşme, yukarıda sözünü etmiş olduğumuz biçimde gerçekleşti. (Bknz: http://www.abhazyam.com/haber/7134/bjaniya-ve-lukashenko-minskte-gorustu.html )

Tabii ki bu görüşmelerin Gürcistan, ABD ve AB tarafından protesto edilmiş olduğunu da unutmayalım.

Gelelim günümüze!

Rusya’nın Ukrayna’da düzenlemiş olduğu askeri operasyon, ki ben bu olaya Rusya ve NATO arasında ki örtülü savaş diyorum. Bu savaş, günümüz koşullarında belli bir aşamaya doğru gidiyor, Ukrayna ve NATO, Gürcistan tarafından ikinci bir cephe açılması için Tiflis’e ciddi bir baskı oluşturuluyor. Bugün için Tiflis yönetimi bu baskıya karşı direnç gösteriyor. Ama, Gürcistan’da yeni bir renkli devrimin olmayacağını da, kimse garanti edemiyor.

Hatta, Ermenistan’da yaşanan son gelişmeler, renkli devrimle iktidara gelen Pashinyan hükümeti tarafından Güney Kafkasya’nın nerelere götürebileceğini de gündeme almamız gerektiğine inanıyorum.

Güney Kafkasya’da yaşanan bu son gelişmeler ışığında Suhum yönetimi, uluslararası denge arayışlarına girmiş görünüyor ki, bu da olması gerekendir.

Yukarıda sözünü etmiş olduğumuz gelişmelere bağlı olarak, Abhazya Cumhuriyeti Devlet Başkanı Aslan Bjaniya, ülkesinin Rusya – Belarus Devletler Birliği’ne katılma arzusunda olduğunu açıkladı. 21 Şubat 2024 Tarihinde TASS Haber Ajansı’na yaptığı geniş açıklamayı “Bağımsızlığımızın bedeli ağır oldu ve varolan bu statüyü kaybetmiş bir devlet olmak istemiyoruz. Rusya, Belarus gibi devletlerle birlikte entegrasyon süreçlerine katılabilen ve bu koşulları kabullenenlerle birlikte katılan böyle bir birliğe katılan bir devlet olmak istiyoruz” diyerek bitirdi. (Bknz: http://www.abhazyam.com/haber/7326/abhazya-rusya-belarus-birligi.html )

01 Mart - 07 Mart 2024 tarihleri arasında Sirius Federal Bölgesi’nde gerçekleşen Dünya Gençlik Festivali’ne katılan Abhazya Cumhuriyeti Dışişleri Bakanı İnal Ardzınba, yapmış olduğu konuşmada, “Bugünün en önemli görevlerinden biri Belarus ile ilişkilerin geliştirilmesi projesidir. Belarus ile henüz diplomatik ilişkimiz olmasa da devlet başkanlarının karşılıklı ziyaretleri gerçekleştirildi. Birlik Devleti'ne giden yolun bu yolda ilerleyeceğini biliyoruz. Bu yol oldukça uzun, kapsamlı, karmaşık, ama yine de ülke nüfusunun önemli, ezici bir çoğunluğu bu yaklaşımı destekliyor” dedi. (Bknz: http://www.abhazyam.com/haber/7332/inal-ardzinbadan-birlik-devleti-aciklamasi.html )

Evet, değerli Abhazyam.com izleyicileri, bizler Abhazyam. com olarak, Abhaz Diasporası olarak 2009 yılında başlatmış olduğumuz Belarus’un Abhazya’nın bağımsızlığını tanıması sürecini bitirme, Rusya – Belarus Birlik Devleti’ne katılımını ve bunun sonucu olarak da, yukarıda sözünü etmiş olduğumuz, Bağımsız Devletler Topluluğu üyeliği sürecinin başlatılması için Belarus devlet başkanlığı ve parlamentosuna, 2009 yılında yazmış olduğumuz çağrı mesajımızı 2024 yılında bir kez daha iletelim.

Lütfen konular hakkında bilgilenmek istiyorsak, www.abhazyam.com yayınlarını takip edelim!

Haydi Eyleme!

“Президенту, Парламенту Республики Беларусь! Уважаемый Президент, председатель парламента,уважаемые депутаты! Вы являетесь парламентом независимого,суверенного государства. 2024 году обсудите заявлениe о признании независимости Абхазии и Южной Осетии. Мы, Кавказско-Абхазская диаспора,надеемся,что принятое Вами решение будет свободным волеизъвлением, а не результатом давления ЕС и США.

С уважением, Кавказско-Абхазская диаспора.”

Gönderilecek olan e-posta adresleri:

Belarus Meclis Temsilciliği: admin@house.gov.by

Örnek: Belarus Ankara Büyükelçiliği: turkey@belembassy.org

www.abhazyam.com